Munzur Koruma Kurulu Sözcüsü Hasan Şen, milli parklar ve koruma alanlarını yapılaşmaya açacak olan yasa teklifini değerlendirdi. Şen, “Ormanlar, meralar, dereler ve kutsal alanlar ‘kamu yararı’ bahanesiyle yatırım alanına dönüştürüldü” dedi.

TBMM Tarım, Orman ve Köyişleri Komisyonu’ndan geçen “Milli Parklar Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Teklifi”ne tepkiler devam ediyor. Türkiye genelinde 50 milli park ve yüzlerce tabiat parkını yapılaşmaya açacak olan yasayı, Munzur Koruma Kurulu Sözcüsü Hasan Şen değerlendirdi.
Yasanın “sermaye birikiminin yeni aracı” olduğunu vurgulayan Şen, şunları söyledi:

“Ülkemizde doğa koruma mevzuatı son yirmi yılda adım adım aşındırıldı. Şimdi TBMM Tarım, Orman ve Köyişleri Komisyonu’ndan geçen “Milli Parklar Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Teklifi”, bu sürecin en kapsamlı ve tehlikeli adımı olarak karşımızda duruyor. Teklif, milli park ve tabiat parklarını “kamu yararı” kisvesi altında turizm, enerji, madencilik ve altyapı yatırımlarına açmayı hedefliyor.

DOĞAYI KORUMA DEĞİL, SERMAYEYE AÇMA YASASI
Yasa teklifinin merkezinde “kamu yararı” kavramının keyfi biçimde kullanılması yatıyor. Uzun süredir bu kavram, özel şirketlerin doğa talanını meşrulaştıran bir perde işlevi görüyor. Ormanlar, meralar, dereler ve kutsal alanlar “kamu yararı” bahanesiyle yatırım alanına dönüştürüldü. Yeni yasa, bu uygulamayı yasal güvenceye kavuşturarak “koruma alanı” kavramının içini tamamen boşaltıyor.

Türkiye Ormancılar Derneği Başkanı Ahmet Hüsrev Özkara’nın ifadesiyle: “Bu yasa doğayı değil, sermayeyi koruyor.” Çünkü düzenleme, Milli Parklar Genel Müdürlüğü’nün bilimsel planlama yetkilerini devre dışı bırakıyor; orman, ekoloji ve koruma uzmanlarının onayını aranmaksızın yatırım izni verilmesinin önünü açıyor. Böylece doğa, idari bir işlemle metalaştırılıyor.”

22 YILDA, 46 YILDA VERİLEN İZNİ ÜÇE KATLAMIŞLAR
AKP’nin iktidara gelmesiyle beraber 2002-2024 yılları arasında orman alanlarında izin ve irtifak hakkına konu edilen toplam alanın 650 bin hektarı aştığını söyleyen Şen, bu miktarın 1956-2002 arasında verilen izinlerin üç katı olduğunu belirtti.

Şen, sözlerine şöyle devam etti:

“Özellikle 2019 ve 2021 yıllarında Turizm Bakanlığı’na tahsis edilen orman alanlarındaki artış dikkat çekici: 2019’da 1.357 hektar, 2021’de 2.571 hektar alan turizm yatırımlarına devredildi. Bu tablo, “turizm” adı altında doğanın sistematik biçimde sermayeleştirildiğini kanıtlıyor. Bu durum yalnızca ormanların değil; su havzalarının, yaban hayatının ve yerel halkların kültürel yaşam alanlarının da yok oluş sürecine girdiğini gösteriyor.”

DOĞA KORUMA, İDARİ BİR FORMALİTEYE İNDİRGENİYOR
Milli park sisteminin bilimsel temeli, alanların “mutlak koruma, sınırlı kullanım ve tampon bölge” esasına dayandığını aktaran Şen, 2018’de çıkarılan 7139 sayılı yasa ile Cumhurbaşkanı’na, orman alanlarını orman statüsünden çıkarma yetkisi tanınmasından bu yana 30 kararnameyle 5 bin hektardan fazla alan koruma dışına çıkarıldığını söyledi. Şen, yeni yasayla Orman Genel Müdürlüğü’nün onay zorunluluğunun kaldırılmasıyla bu eğilimin kurumsallaştırıldığını, bağımsız ekolojik denetim olanağının ortadan kaldırıldığını vurguladı.

DERSİM VE MUNZUR VADİSİ: KUTSAL COĞRAFYADA YENİ TEHDİT
Yasanın Türkiye’nin tüm doğal alanlarını tehdit ettiğini, ancak Dersim gibi ekolojik ve kültürel bütünlüğü yüksek bölgelerde etkisi yıkıcı olacağını belirten Şen sözlerini şöyle sürdürdü:

“Munzur Vadisi Milli Parkı, hem biyolojik çeşitliliği hem de Alevi inanç sisteminde taşıdığı anlam nedeniyle eşsizdir. Teklifte geçen “turizm yatırımlarına açık alan” tanımı, Munzur Gözeleri, Mercan Vadisi, Halvori, Ana Fatma gibi kutsal mekânların çevresinde yapılaşma baskısını artıracaktır.

Zaten HES’ler, maden ruhsatları ve taş ocaklarıyla kuşatılmış olan Dersim coğrafyası, bu yasa ile koruma statüsünü tümüyle yitirme riskiyle karşı karşıya. Bu, yalnızca ekolojik değil, kültürel ve inançsal bir yıkım anlamına geliyor.

HALKIN ORTAK MİRASI, SERMAYENİN MÜLKÜ HALİNE GETİRİLİYOR
Milli parklar, toplumun ortak yaşam alanlarıdır; şirketlerin özel mülkiyetine devredilecek alanlar değil. Bu yasa, halkın nefes aldığı, su içtiği, yaşamını sürdürdüğü yerleri sermayeye tahsis etmektedir.

Gerçek kamu yararı, halkın sağlıklı çevrede yaşama hakkıdır; bu hak otellerde, golf sahalarında ya da enerji santrallerinde değil, yaşayan ormanlarda ve özgür akan derelerde hayat bulur.

DOĞAYI KORUMAK DİRENMEKTİR
Bu yasa teklifi, Ülkemizin doğa koruma sistemini fiilen ortadan kaldırmaktadır. Sermaye lehine atılan her adım, halkın yaşam hakkına yönelmiş bir saldırıdır. Bu nedenle doğa savunucuları, bilim insanları, yerel halklar ve ekoloji örgütleri bu sürece sessiz kalmamalıdır. Doğayı savunmak, yaşamı savunmaktır. Koruma alanlarını ticarileştiren bu yasa geri çekilmeli; doğa koruma politikaları bilimsel, katılımcı ve toplumsal yarar temelinde yeniden inşa edilmelidir. Munzur susmaz, doğa teslim olmaz!”

Munzur Gözleri’nde keşif yapıldı: Munzur’un ekolojik ve kültürel değerlerini koruyacağız!

Dersim’de halkın en önemli kutsal mekanlarından biri olan Munzur Gözeleri’nde Erzincan İdare Mahkemesi heyeti tarafından keşif yapıldı. Ayrıca 1. Derece Sit Alanı statüsünün 2. Derece Sit Alanı statüsüne düşürülmesine ilişkin de Emek ve Demokrasi Platformu tarafından basın açıklaması gerçekleştirildi.

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Munzur Gözeleri’nin koruma statüsünü Bakanlık makamının ‘olur’u ile 1. Derece Doğal Sit Alanı’ndan 2. Derece Doğal Sit Alanı’na düşürdü. TMMOB kararın iptali için Bakanlığa dava açtı. Munzur Gözeleri’nde bugün Erzincan İdare Mahkemesi tarafından keşif yapıldı. Öte yandan keşfin yapıldığı esnada Dersim Emek ve Demokrasi Platformu tarafından konuya ilişkin basın açıklaması düzenlendi. Açıklamaya Dersim Dernekleri Federasyonu (DEDEF), Dersim Doğa Kültür Derneği, Munzur Çevre Derneği, SMF, HDP, EMEP, TMMOB, Dersim Barosu ve çok sayıda ekoloji savunucusu katıldı.

Yapılaşma ve talana zemin hazırlanıyor

Açıklamada, “Dersim’in doğal ve kültürel zenginlikleri yalnızca yerel halk için değil, tüm insanlık için büyük bir değer taşımaktadır. Bu zenginlikler, özgün coğrafyası, eşsiz ekosistemi ve derin tarihi ile bölge insanının kimliğinin ayrılmaz bir parçası olmuştur. Dersim halkının sorumluluk bilinciyle koruduğu bu miras, 1. Derece Doğal Sit Alanı statüsü sayesinde bugüne dek varlığını sürdürmüştür. Ancak, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın 18 Temmuz 2023 tarihli kararı, bu mirasa ciddi bir tehdit oluşturmaktadır. Munzur ve Pülümür Vadileri’nin “Doğal Sit-Nitelikli Doğal Koruma Alanı” ve “Doğal Sit-Sürdürülebilir Koruma ve Kontrollü Kullanım Alanı” olarak tescili, ekolojik değerlerimizi ve halkın iradesini hiçe sayarak bölgede yapılaşma ve doğal kaynakların talan edilmesine zemin hazırlamaktadır” denildi.

Açıklamanın devamında şu ifadelere yer verildi;

“Bakanlık tarafından “Nitelikli Doğal Koruma Alanı” olarak belirlenen Munzur Gözeleri, Erzurum Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’nun 17 Temmuz 2003 tarih ve 1409 sayılı kararı ile 1. Derece Doğal Sit Alanı olarak korunmaktaydı. Bu alan, ender bulunan özellikleri nedeniyle bilimsel çalışmalar dışında her türlü yapılaşmadan uzak tutulması gereken bir bölge olarak değerlendirilmiştir. Ancak bu öneme rağmen, Munzur Gözeleri’ni yapılaşmaya açmayı hedefleyen projeler uzun yıllardır gündeme gelmektedir. Bu projelere karşı yurttaşlar, demokratik kitle örgütleri ve meslek birlikleri hukuki mücadelelerini sürdürmüş, mahkemeler de bu haklı mücadeleyi projelerin iptali kararlarıyla desteklemiştir.

Bakanlığın bu alana “Nitelikli Doğal Koruma Alanı” statüsü vermesi, yalnızca koruma derecesini düşürmekle kalmamış, aynı zamanda bölgede gerçekleştirilebilecek faaliyetlerin kapsamını da genişletmiştir. Munzur Nehri’nin 65 kilometrelik sağ ve sol kıyılarının koruma statüsünden çıkarılmasıyla birlikte yöremiz balıkçılık, taş, kum ve çakıl ocakları gibi şantiye faaliyetlerine açılmaktadır. Bunun yanında yüzlerce maden şirketinin ruhsat sahibi olduğu ilimizde bu düzenleme, maden arama ve çıkarma faaliyetlerini, güneş enerjisi santrali kurulmasını ve turizm yatırımlarını kolaylaştırmaktadır. Tüm bu ticari faaliyetler, Munzur’un doğal dengesini bozarak geri dönülmez bir tahribata yol açacaktır. Koruma statüsünün kaldırılması, Munzur’un doğasının rant uğruna yok edilmesine zemin hazırlayan bir karar niteliğindedir. Bu durum, korunması gereken alanların yapılaşmaya açılmasına, doğal dengenin bozulmasına ve kültürel ile ekolojik değerlerin zarar görmesine yol açacaktır. Koruma-kullanma dengesini, Anayasa’yı, uluslararası sözleşmeleri, 2872 sayılı Çevre Kanunu’nu ve 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu’nu hiçe sayan bu kararın kamu yararı ile hiçbir ilişkisi bulunmamaktadır. Dolayısıyla, Bakanlık kararı hukuka uygun değildir ve iptali zorunludur.

Gerek flora ve fauna unsurları ile ekolojik yapısı, gerekse de inanç merkezi olması itibarıyla kültürel değeri bakımından şimdiki ve gelecek kuşaklar açısından kesin korunması gerekli bir niteliği taşıyan Munzur Gözeleri’nin ‘Nitelikli Doğal Koruma Alanı’ ilan edilmesinde hukuka uygunluk bulunmadığından, iptali için bileşenimiz TMMOB tarafından dava açılmıştır. Dersim Emek ve Demokrasi Platformu olarak, Munzur Gözeleri’nin yapılaşmaya açılmasına karşı hukuki ve toplumsal mücadelemizi kararlılıkla sürdüreceğimizi ve Munzur’un ekolojik ve kültürel değerlerini koruma kararlılığımızdan asla vazgeçmeyeceğimizi kamuoyuna saygıyla duyururuz.”